Lees Jozef in 4D
Geloof jij alles wat in de Bijbel staat?
Liever luisteren?
Ik geloof dat we Bijbellezen makkelijker kunnen maken, maar ook leuker! De methode die ik daarvoor toepas, noem ik ‘Bijbellezen in 4D’. In 4 dimensies dus. Die dimensies zijn:
- De historische dimensie, waarbij je kijkt naar de historische feiten;
- De literaire dimensie, waarbij je kijkt naar hoe de Bijbel het verhaal vertelt;
- De Jezus dimensie, waarbij je kijkt naar wat deze tekst ons leert over Jezus;
- De levensles dimensie, waarbij je kijkt naar wat je vandaag de dag kunt met deze tekst.
Om dit verder uit te leggen, wil ik hier graag een voorbeeld van geven. Ik wil samen met jou kijken naar één van de langste verhalen uit de Bijbel: het verhaal van Jozef, de zoon van Jakob.
Geloof je alles wat in de Bijbel staat?
Eerst kijken we naar de historische kant, dan naar hoe de auteur van Genesis dit verhaal vertelt, vervolgens zoomen we in op hoe je Jezus kunt ontdekken in Jozefs levensverhaal en tot slot halen we er een les uit voor vandaag de dag.
Eerst de historische kant. Geloof je eigenlijk alles wat in de Bijbel staat? Ik bedoel: is het allemaal echt zo gebeurd?
De uittocht uit Egypte bijvoorbeeld? Ja? Waarom vinden archeologen en Egyptologen daar dan helemaal geen fysiek bewijs voor?
Zou dat eigenlijk erg zijn als God zijn volk niet echt heeft bevrijd uit Egypte? Persoonlijk denk ik van wel. Wij geloven dat Jezus echt heeft geleefd, dat Hij de Zoon van God was, dat Hij stierf aan het kruis voor onze zonden en dat Hij uit de dood is opgestaan. En deze Jezus geloofde dat Israël vierhonderd jaar in Egypte had doorgebracht voordat God hen bevrijdde.
Is Israël echt in Egypte geweest?
Maar is Israël echt in Egypte geweest? De meeste archeologen zeggen van niet. Israël zou namelijk in het district Gosen hebben gewoond bij de stad Rameses, zegt de Bijbel. Bij deze stad zijn opgravingen gedaan en daar is niets aangetroffen dat duidt op een verblijf van een Hebreeuws volk. De stad Rameses bestond trouwens niet eens in de tijd van Jakob en zijn zonen.
Waarom noemt de Bijbel dan toch Rameses als verblijfplaats? Heel simpel. Exodus is geschreven zo’n 1400 jaar voor Christus. Dat is 400 jaar nadat Jakob, Jozef en de andere Israëlieten kwamen wonen. In 1400 voor nul lag de stad Rameses op de plaats waar de Israëlieten zich ooit hadden gevestigd. De Bijbel gebruikt dus de naam uit 1400 voor Christus en niet uit 1800 voor Christus.
Een stad onder een stad
En wat blijkt uit opgravingen? Onder Rameses ligt een andere stad. Deze stad heet Avaris en daar zijn wel talloze overblijfselen gevonden van een Semitische volk, inclusief resten van Syrische schapen.
Kaartje van opgravingen bij Avaris
De meest interessante vondst was die van een paleis. Deze had 12 graven. Een graf was in de vorm van een piramide. Hier moet een belangrijke man hebben gelegen. Het graf was echter leeg toen het werd teruggevonden. Het graf is op zeer respectvolle wijze geopend middels een tunnel en het lichaam is verwijderd. In deze tombe is bovendien een beeld gevonden van de begraven man. Het beeld is kapotgeslagen. Toch zijn er nog verfresten te zien die erop duiden dat het hier om een Semitische man gaat met een felgekleurde mantel.
Het beeld van Jozef zoals nagemaakt door de makers van de film ‘Patterns of Evidence’.
Van wie zou dit graf geweest zijn? Van Jozef! De Bijbel zegt dat de Israëlieten onder leiding van Mozes het lichaam van Jozef hebben meegenomen naar Kanaän zodat hij daar begraven kon worden.
De Egyptenaren waren natuurlijk woedend vanwege alle plagen die ze hadden moeten ondergaan en hebben in hun agressie het graf van Jozef aangevallen. Daarbij hebben ze het beeld kapotgeslagen.
Het vierkantje rechtsonder laat het afgeslagen hoofd van het beeldwerk zien.
Dus ja, er is wel degelijk bewijs voor het verblijf van de Israëlieten in Egypte en ook voor hun uittocht. De tijd ontbreekt om daar nu dieper op in te gaan.
Wat heeft dit met mij te maken?
Veel belangrijker is de vraag: wat heeft zo’n verhaal over Jozef met jou en mij te maken? Het speelde zich bijna vierduizend jaar geleden af. Wat moet je ermee?
Ik krijg heel veel vragen van lezers en cursisten en verreweg de meesten gaan over het Oude Testament. Wat kunnen we daar nog mee? Al dat geweld, al die vreemde wetten, al die wonderlijke, niet te verklaren gebeurtenissen.
‘Geef mij maar de God van het Nieuwe Testament’, zeggen ze dan. Herken je dat? Eigenlijk een hele rare opmerking als je er over nadenkt. God is toch hetzelfde in het Oude Testament als in het Nieuwe Testament? Dat zou Hij in ieder geval moeten zijn.
Nu was er één lezer die iets tegen me zei wat me echt aan het denken zette. Ze zei: ‘Ze zeggen dat je Jezus op elke pagina van de Bijbel tegenkomt. Nou, ik zie Hem niet!’
‘Ja’, dacht ik. ‘Wat zou het mooi zijn als je inderdaad in elk verhaal of in elke Bijbeltekst de link met Jezus zou kunnen leggen. Zou het Oude Testament dat niet veel meer tot leven komen?’
Maar kan dit ook?
Laten we eens kijken naar het verhaal van Jozef. We vinden het van Genesis 37 tot 50. Dat is dus ongeveer een derde van heel Genesis. Het verhaal van Jozef wordt uitgebreider verteld dan het verhaal van zijn vader Jakob, zijn opa Isaak en zelfs dan zijn overgrootvader Abraham.
Waarom? Omdat Jozef meer nog dan zijn voorouders een ‘type Jezus’ is. Een type Jezus wil zeggen dat hij qua karakter erg lijkt op Jezus, maar ook dat hem vergelijkbare dingen overkomen en dat hij op een vergelijkbare manier reageert.
Jozefs verhaal begint zo:
Jozef, die inmiddels zeventien jaar was, weidde gewoonlijk samen met zijn broers de schapen en geiten; hij hielp de zonen van zijn vaders vrouwen Bilha en Zilpa, en alle praatjes die over zijn broers de ronde deden vertelde hij aan hun vader door. Omdat Israël al oud was toen Jozef werd geboren, hield hij meer van Jozef dan van zijn andere zonen, en hij had een prachtig bovenkleed voor hem laten maken in allerlei kleuren. De broers zagen wel dat hun vader het meest van Jozef hield. Daarom konden ze Jozef niet uitstaan en kon er geen vriendelijk woord voor hem af.
We zien hier aan het begin dus dat Jozef nogal bijdehand is. Misschien zelfs een beetje een vervelend mannetje. Het echte probleem is dat Jakob hem voortrekt. Jozef is de nakomeling, maar vooral ook: hij is de zoon van Rachel. Je weet misschien nog wel dat Jakob met Rachel wilde trouwen en dat zijn oom hem ook Rachels zus Lea in de maag splitste. Jozef is dus zijn favoriete zoon van zijn favoriete vrouw.
Dan krijgt Jozef twee dromen, die beiden dezelfde betekenissen hebben. In de eerste buigen de korenschoven voor Jozef en in de tweede de zon, de maan en de sterren.
‘Zijn broers zeiden: ‘Dacht je soms koning over ons te worden? Wil je over ons heersen?’ Vanwege dat gepraat over zijn dromen gingen ze hem hoe langer hoe meer haten.’
Hij krijgt ook nog een standje van zijn vader.
Tot zover vinden we Jozef nog niet echt sympathiek. Of misschien is hij gewoon naïef. Ik geloof vooral dat laatste. En misschien was hij het getreiter van zijn broers ook gewoon zat. Maar ik geloof ook dat Jozef de enige van Jakobs zonen was die was afgestemd op God. Niet voor niets sprak God tot hem via dromen.
Zijn broers hebben daar geen boodschap aan. De haat in hun hart woekert als onkruid. Ze krijgen steeds meer een afkeer van hem.
‘Ik zoek mijn broers’
Op een dag zijn de broers in het veld. Jozef is niet mee en wordt er door zijn vader op uitgestuurd om te kijken naar hoe zijn broers het maken. Onderweg komt hij iemand tegen die vraagt wie hij zoekt.
‘Ik zoek mijn broers’, zegt Jozef. Mijn broers. Die arme Jozef wist nog niet dat zijn leven op het punt stond voor altijd te veranderen.
De broers zien Jozef namelijk aankomen en besluiten hun kans te grijpen. Ze willen Jozef vermoorden vanwege zijn arrogante houding en omdat hij het lievelingetje van hun vader is. Hij krijgt de liefde die zij niet hebben gehad. Dat zet kwaad bloed. Maar je zou ook kunnen zeggen: ze willen Jozef doden omdat hij de belofte van God heeft gekregen dat hij de meeste eer zal krijgen en dat de anderen voor hem moeten buigen.
Zijn broers zagen hem al van ver, en nog voordat hij hen had bereikt, hadden ze een plan beraamd om hem te doden. ‘Kijk daar eens,’ zeiden ze tegen elkaar, ‘daar komt die meesterdromer aan. Dit is onze kans! Laten we hem vermoorden en hem ergens in een put gooien. We zeggen gewoon dat hij door een roofdier is verslonden. Dan zullen we eens zien wat er van zijn dromen uitkomt.’
‘Is dit het kleed van uw zoon?’
Stel je de paniek eens voor bij Jozef! Hij was pas zeventien jaar. Zijn eigen broers overvallen hem en gooien hem in een put… Ze willen hem vermoorden. Dan zegt Juda: ‘Wat hebben we eraan om hem te vermoorden? Laten we hem verkopen!’
En wat ik dan zo schokkend vind, is dat Jakobs zonen Jozefs mantel dopen in bloed en het meenemen naar hun vader. ‘Kijk, zeggen ze, is dit het kleed van uw zoon?’
Jozef had gezegd: Ik ben op zoek naar MIJN broers.
Zijn broers zeggen: Is dit het kleed van UW zoon?
Ze kunnen het niet over hun lippen krijgen om te zeggen: ONZE broer. Dit is een voorbeeld van de literaire dimensie. Met deze woordspelingen laat de auteur zien hoe Jozef en zijn broers van elkaar verschillen.
Slaaf en gevangene
Wat gebeurt er met Jozef?
De Midjanieten (de slavenhandelaren) brachten Jozef naar Egypte en verkochten hem aan Potifar, een hoveling van de farao en commandant van zijn lijfwacht.
Potifar is erg gesteld op zijn Hebreeuwse slaaf. Jozef vertrouwt op God en God zegent hem. Totdat Potifars vrouw met hem naar bed wil. Jozef verzet zich hiertegen en wordt door de vrouw in de val gelokt, waardoor Potifar hem naar de gevangenis moet brengen. Hij komt in de gevangenis van de farao terecht.
Wie runt die gevangenis? Weet je dat? Jozef zegt het zelf in Genesis 41. Hij zegt tegen de farao: ‘U liet ons vastzetten in de gevangenis van de commandant van de lijfwacht.’
Wie was de commandant van de lijfwacht? Dat hebben we net ook gelezen. ‘De Midjanieten verkochten Jozef aan Potifar, een hoveling van de farao en commandant van zijn lijfwacht’.
Dus Potifar is de baas van de kerker! Hij zorgt er dus voor dat hij over Jozef kan waken in de gevangenis.
Nu hebben wij een bepaald beeld van hoe een gevangenis eruit ziet: een hoog gebouw, ommuurd, lange gangen, tralies voor de cellen.
Maar dit is niet zoals een gevangenis er vroeger uit zag. Een paar jaar geleden was ik in Rome en ik ging daar naar de zogeheten Marmertijnse gevangenis. Dit is een vrij onbekend museum en ik was op dat moment daar de enige bezoeker.
Het is de plek waar volgens de overlevering Petrus en Paulus zijn opgesloten voor ze werden geëxecuteerd. Die Marmertijnse gevangenis bestond uit twee cellen boven elkaar. De cellen leken meer op grotten. Ik kon met een mooie wenteltrap naar beneden. Eenmaal beneden zag ik op de vloer van de cel een kuil van ik dacht zo’n 20 centimeter diep. Dat was waar de gevangenen vielen als ze door het gat in het plafond naar beneden werden gegooid.
Ik stel me zo voor dat dit ook ongeveer de omstandigheden waren waarin Jozef gevangen zat. Meer een kuil of een put dan een cellencomplex zoals wij die op tv zien. Psalm 105 beschrijft de omstandigheden waarin Jozef gevangen zat:
Ze klonken zijn voeten in ketenen,
sloten zijn hals in ringen van ijzer,
totdat zijn voorspelling uitkwam
en het woord van de HEER hem vrijsprak.
En toch wordt Jozef niet bitter. Sterker nog, als twee mannen die bij hem gevangen zitten er ’s ochtends erg slecht uitzien, vraagt hij: ‘Hoe gaat het met jullie?’
Het is zo bijzonder om te zien hoe lief Jozef is! Zelfs op deze verschrikkelijke plek, terwijl hij lijdt ver weg van zijn familie bekommert hij zich nog om anderen. Hij wil dat het goed met hen gaat.
‘Bewijst u mij een dienst’
Beide mannen hebben echter een voorspellende droom gehad. Jozef legt de dromen uit. De bakker zal worden gedood, terwijl de schenker zal worden hersteld in zijn vorige functie. Jozef zegt tegen de schenker:
‘Ik hoop dat u aan mij zult denken als het u straks goed gaat, en dat u mij dan een dienst wilt bewijzen door de aandacht van de farao op mij te vestigen, zodat ik vrijkom. Want eerst ben ik ontvoerd uit het land van de Hebreeën en daarna hebben ze me hier in de kerker geworpen, zonder dat ik ook maar iets heb misdaan.’
Jozef zit onschuldig gevangen. Hij moet lijden terwijl hij niets heeft gedaan. En hij spreekt hier woorden uit die echoën door de Bijbel heen. ‘Denk aan mij’, zegt hij tegen de schenker.
Maar de schenker vergeet hem en Jozef zit nog eens twee jaar gevangen. Tot zover deel 1 van het verhaal.
Overeenkomsten met Jezus
Het verhaal is zo meeslepend dat je eigenlijk geen zin hebt om het te analyseren. Maar laten we dat toch doen, want wat is God werkelijk aan het doen? Waarom staat dit verhaal van Jozef in de Bijbel?
Geliefde zoon
Het staat erin om jou te helpen Jezus te herkennen als je die later tegenkomt in de Bijbel! Jozef was namelijk de geliefde zoon van zijn vader en God koos hem uit om Jakob en zijn nageslacht te redden.
Jezus is ook de geliefde zoon van Zijn Vader. Op twee momenten spreekt God dat hardop uit. De eerste is als Jezus zich laat dopen en de tweede als Jezus op de berg de profeten Mozes en Elia ontmoet.
Gehaat en afgewezen door hun broers
Jozef was op zoek naar zijn broers, maar werd door hen gehaat en afgewezen. De Bijbel beschrijft ook hoe Jezus niet werd begrepen door Zijn aardse broers. Lange tijd geloofden ze niet dat Hij werkelijk door God gezonden was. Jezus zocht het hart van zijn broers en zussen. Niet alleen die van de andere kinderen van Maria en haar man die ook Jozef heet, maar vooral die van zijn geestelijke broers en zussen. Dat waren in eerste instantie natuurlijk de joden van zijn tijd.
Met name de geestelijke leiders hadden Jezus’ geestelijke broers moeten zijn, maar ze beraamden een moordcomplot, precies zoals Jozefs broers deden.
Juda lijkt de grote aanstichter te zijn. In ieder geval is hij het die voorstelt om Jozef te verkopen. Juda is de Hebreeuwse versie van de naam. Weet je wat de Griekse variant is? Judas. Zowel Jozef als Jezus worden verraden door een Judas. Voor Jozef worden twintig zilverstukken betaald en voor Jezus dertig. Voor beiden werd de gangbare prijs voor een slaaf betaald.
Slaaf
Jozef werd gedwongen zijn familie te verlaten en werd een slaaf. Jezus koos er vrijwillig voor om slaaf te worden, staat in Filippenzen: ‘Hij die de gestalte van God had, hield zijn gelijkheid aan God niet vast, maar deed er afstand van. Hij nam de gestalte aan van een slaaf en werd gelijk aan een mens. En als mens verschenen, heeft hij zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis.’
Denk aan mij
Jozef kwam in de gevangenis terecht en zat vast met twee vermeende misdadigers. Hij vroeg aan de schenker die zou worden vrijgelaten: ‘Denk aan mij’.
1800 jaar later hing Jezus aan het kruis met aan zijn zijden twee dieven. Ze bespotten Jezus, totdat een van hen tot inkeer komt en inziet dat de Zoon van God naast hem hangt. ‘Denk aan mij’, vraagt de dief.
De schenker dacht twee jaar lang niet aan Jozef, maar Jezus zegt tegen de crimineel aan het kruis: ‘Nog vandaag zul je met Mij in het paradijs zijn.’
Deel 2 van Jozef
Zie je hoe mooi deze parallellen zijn? Jozef is de geliefde zoon, hij wordt slaaf en moet veel lijden. Toch blijft hij gehoorzaam aan God. We gaan nu zien dat Jozef door te lijden de overwinning heeft behaald, want uiteindelijk werd hij verhoogd en kwam hij in een positie om de wereld te redden.
Na twee jaar wordt hij uit de gevangenis gehaald en mag hij de dromen van de farao uitleggen. Er komen zeven vette en zeven magere jaren aan.
Een van de dromen gaat trouwens over koeien die uit de Nijl komen. De vette koeien eten de magere koeien op. Maar waarom komen ze uit de rivier de Nijl? Een Egyptoloog van wie ik veel heb gelezen, zegt dat de Nijl van het grootste belang was voor de voedselproductie in het oude Egypte. Ieder jaar overstroomde de Nijl. De rivier irrigeerde zo het land. Dan trok het zich weer terug en konden er gewassen worden verbouwd.
Nu hielden de Egyptenaren waterstanden bij op de rotsen. Die waterstanden zijn gevonden en wat blijkt? Gedurende een bepaalde periode overstroomde de Nijl meer dan anders, waardoor er dus meer land vruchtbaar werd en de oogsten vele malen groter waren. Dit waren de zeven vette jaren.
Wat gebeurde er daarna? De rivier overstroomde nog veel meer dan tijdens de zeven vette jaren. Dit had als gevolg dat het land te lang onder water bleef staan en er niet kon worden gezaaid. De oogsten waren daarom uiterst mager.
Jozef wordt benoemd tot een soort van onderkoning. Hij zit als het ware aan de rechterhand van de farao, want in het hele land is er niemand belangrijker dan Jozef, op de farao na. Hij bereidt Egypte voor op de hongersnood die God in dromen aan de farao voorspelt. Hij laat graanschuren bouwen en als de hongersnood in de regio toeslaat, is er genoeg te eten voor alle inwoners. Wat niet in de Bijbel staat is dat er ook een meer wordt uitgegraven langs de Nijl. Dit meer werd een soort van waterreservoir om overtollig water op te vangen. Tussen de Nijl en dit meer ligt een kanaal.Weet je hoe dit kanaal heet? Bar Yusef. De weg van Jozef, betekent dat. De piramide van de farao die Jozef benoemde, staat langs dit waterkanaal.
Oke, terug naar de Bijbel. Niet alleen is er genoeg voedsel voor Egypte, ook mensen uit de regio komen naar Egypte om eten te kopen. Ik zei trouwens net regio. We weten niet precies welk deel van de wereld was getroffen door de hongersnood. In ieder geval Egypte, Kanaän en omringende landen. Voor de mensen die daar toen leefden, was dat hun wereld.
Je kunt dus zeggen dat Jozef de redder van zijn wereld is. Want mensen van alle landen en uit alle volken in die omgeving kwamen naar Egypte om eten te kopen.
Redder van de wereld. Ik hoef niet te zeggen op wie deze titel nog meer van toepassing is toch? Jozef redde mensen van de fysieke dood, Jezus redt mensen van de geestelijke dood. Hij geeft eeuwig leven.
Zonder vergeving geen toekomst
Tot slot: het dramatische einde van dit verhaal. Hoe zou Jozef zich gevoeld hebben toen er tien Hebreeuwse mannen voor hem verschenen om graan te kopen? Hij herkende hen onmiddellijk, ook al had hij hen voor het laatst gezien toen ze hem uitleverden aan slavenhandelaren.
Nu waren de rollen omgekeerd. De broers realiseerden zich niet dat ze Jozef voor zich hadden. Hij was de op een na machtigste man van Egypte en kon wraak nemen voor wat ze hem hadden aangedaan. Het lijkt erop dat Jozef deze optie serieus overwoog, want het eerste wat hij doet is hen beschuldigen van spionage. Hij heeft daar geen enkel bewijs voor, maar laat hen toch drie dagen gevangenzetten.
Jozef moet in die dagen veel tot God hebben gebeden, want toen zijn broers weer naar hem werden toegebracht, zei hij:
‘Als jullie in leven willen blijven, doe dan wat ik zeg, want ik heb ontzag voor God. Als jullie werkelijk eerlijke mensen zijn, moet een van jullie hier gevangen blijven. De rest gaat naar huis, met graan om de honger van jullie gezinnen te stillen. En breng me dan je jongste broer, om te bewijzen dat jullie de waarheid hebben gesproken; dan wordt niemand van jullie ter dood gebracht.’ (Genesis 42:18 20)
De broers schrokken en zagen Jozefs woorden als straf voor wat ze hem hadden aangedaan, al wisten ze nog niet dat het Jozef was die hen te woord stond. Hij sprak Egyptisch en liet zich vertalen. Maar Jozef verstond hen wel en was diep ontroerd dat het erop leek dat ze berouw hadden van hun daad.
Ik moet een beetje inkorten omdat er zoveel gebeurt, maar uiteindelijk komen Jozefs broers een tweede keer. Ditmaal hebben ze Benjamin bij zich, Jozefs jongste broer. Jozef verzint een list om Benjamin bij zich te houden.
De broers smeken hem om genade. ‘Wij zijn allemaal bereid om uw slaven te worden in de plaats van Benjamin.’ Juda neemt het woord. Ongeveer twintig jaar geleden was het zijn idee geweest om Jozef te verkopen. Daarmee had hij een gat geslagen in het hart van zijn vader, een wond die niet te genezen viel. Nu smeekte hij om Benjamin te sparen omwille van hun vader:
‘Ik heb mij bij mijn vader borg gesteld voor de jongen; ik heb hem gezegd dat hij het mij mijn leven lang mag aanrekenen als ik de jongen niet terugbreng. Staat u daarom alstublieft toe, mijn heer, dat ik als slaaf bij u blijf in plaats van de jongen, en dat hij met zijn broers terugreist. Hoe zou ik immers zonder die jongen naar mijn vader kunnen teruggaan? Ik zou het verdriet dat ik mijn vader daarmee aan zou doen, niet kunnen aanzien.’ (Genesis 44:32 34)
Juda deed eindelijk iets nobels. Hij bood zichzelf als losgeld aan voor zijn broer. Hij wilde met zijn leven betalen voor het leven van een ander. Juda is de voorvader van Jezus, die zichzelf vrijwillig aanbood omwille van het hart van Zíjn Vader. Ja, Juda wilde Benjamin redden, maar hij deed het vooral om zijn vader meer leed te besparen.
Jezus redde ons ook vanwege Zijn Vader. Ook in Gods hart zat een diepe wond, zoals Jakob van binnen kapotging omdat hij Jozef was verloren. Jezus wilde die wond van Zijn Vader genezen en net als Juda bood Hij zich aan als losgeld voor de andere kinderen van God. Jezus gaf Zijn leven zodat we weer bij de Vader kunnen terugkeren.
Terug naar Jozef, Juda en de andere broers. De bedenker van het complot was tot inkeer gekomen en nu brak Jozefs hart pas echt. Hij stuurde de Egyptische dienaren weg.
Hij (Jozef, JH) barstte in tranen uit en huilde zo luid dat de Egyptenaren het hoorden en dat het ook in het paleis van de farao te horen was. Hij zei tegen zijn broers: ‘Ik ben het, Jozef! Leeft mijn vader nog?’ Zijn broers waren niet in staat antwoord te geven, ze waren verlamd van schrik.
Jozef probeert hen gerust te stellen: ‘God heeft mij vooruitgestuurd om jullie te redden!’
De broers worden beschaamd. Ze moeten hun vader vertellen dat ze hem al die jaren hebben misleid. Met zijn allen vertrekken ze naar Egypte, waar Jakob voor het eerst Jozef weer ontmoet.
Jakob leefde nog enkele jaren, maar toen hij stierf waren Jozefs oudere broers er nog niet zeker van dat hij geen wraak zou nemen. Ze lieten hem een boodschap brengen (ze spraken hem dus niet rechtstreeks aan), waarin ze om vergeving vroegen voor hun schandelijke misdaad.
We zijn gewend om veel over vergeving van zonden te spreken. Maar dit moment hier – aan het eind van Genesis – is de eerste keer in de Bijbel dat het woord ‘vergeving’ wordt gebruikt.
Jozef reageerde zoals Jezus zou reageren:
‘Wees maar niet bang. Ik kan toch Gods plaats niet innemen? Jullie hadden kwaad tegen mij in de zin, maar God heeft dat ten goede gekeerd, om te bewerken wat er nu gebeurt: dat een groot volk in leven blijft. Wees dus niet bang. Ik zal zelf voor jullie en jullie kinderen zorgen.’ (Genesis 50:19 21)
Jozef ontkende niet dat zijn broers ernstig fout zaten toen ze hem afwezen door hem te verkopen voor (twintig) zilverstukken en door hem als dood te beschouwen. Zijn dromen waren van God afkomstig geweest, maar toch spotten zijn broers met hem. Ze hadden kwaad in de zin, maar God keerde dat ten goede. God veroorzaakte het niet, maar gebruikte het wel om verlossing te bewerken.
Stel dat Jozef zijn broers niet had vergeven. Dan had hij ze kunnen ombrengen en hun kinderen ook. Het was een andere tijd dan nu. Als je afrekende met je vijanden, kon je je ook maar beter ontdoen van de kinderen, zodat die later op hun beurt geen wraak zouden nemen. Had Jozef dat gedaan, dan was er nooit een groot volk Israël geweest. De beloofde Verlosser zou worden geboren uit de stam Juda. Als Jozef zijn broers niet had vergeven, dan was er geen nageslacht geweest van Juda. Zonder Jozefs vergeving had Israël geen toekomst gehad.
Net als Jozef werd Jezus afgewezen door Zijn broers en verkocht voor zilverstukken. Hij werd niet als dood beschouwd, maar daadwerkelijk vermoord. Alleen had Jezus de macht om in te grijpen. Met één enkel woord had Hij een legioen engelen kunnen laten komen om wraak te nemen voor dit onrecht. Maar Hij koos ervoor om het lijden te ondergaan. Hij koos de weg van vergeving, want Hij wist: zonder vergeving geen toekomst voor de mensheid.
Het Oude Testament wijst vooruit
Nu kun je denken: leuk verhaal. Inderdaad veel overeenkomsten tussen Jozef en Jezus, maar het is ook wel een hoop inlegkunde. Kun je de Bijbel wel echt zo lezen? De Bijbel vertelt hoe Jezus na Zijn opstanding aan Zijn discipelen verscheen. Eerst aan de vrouwen bij het graf, vervolgens aan twee mannen onderweg naar het dorpje Emmaüs en vervolgens aan de discipelen in Jeruzalem. In Lucas 24 staat tot tweemaal toe dat Hij hen uitlegde wat er over Hem geschreven staat in het Oude Testament, en ook dat Hij hun ogen opende om dit te kunnen begrijpen.
Bij Zijn hemelvaart gaf Jezus ons bovendien een opdracht mee:
Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat ik jullie opgedragen heb. (Mat. 28:19-20)
Wat vraagt Jezus dus in essentie? Dat we net als Jozef een type Jezus zijn. Dat ons leven dat van Hem mag weerspiegelen. Wij zijn de schaduw van Jezus. Niet volmaakt als Hij, maar dat hoeft ook niet.
Mijn vraag aan jou is: hoe kun jij een type Jezus zijn? Het leven gaat niet altijd zoals we dat willen. Soms moet je lijden buiten jouw schuld om, zoals Jozef. Soms word je ook juist heel erg gezegend en gaat het je voor de wind. Ook dat zien we bij Jozef.
Waarom was Jozef een type Jezus? Hij had de natuur van Jezus. Hij reageerde zoals Jezus dat later zou doen. Hij weerspiegelde Jezus. Jezus zelf stond Jozef bij in zijn moeilijke perioden en Hij zal ook jou bijstaan.
Meer weten over de Bijbellezen in 4D? Lees dan mijn boek ‘Ik leer je de Bijbel lezen’.
Meer weten over Bijbellezen in 4D?
‘Wat voor boek zou je graag willen schrijven?’, vroeg Cees mij een jaar geleden. Hij is eigenaar van Uitgeverij Scholten en net zo gepassioneerd over de Bijbel als ik.
‘Een boek dat uitlegt hoe je de Bijbel zo kunt lezen dat je kennis van God en geloof in Hem toeneemt’, antwoordde ik.
‘Fantastisch’, zei hij met een grote glimlach. ‘Doe het.’
Het resultaat is een boek dat ik morgen aan je mag presenteren. Het heet ‘Ik leer je de Bijbel lezen’. Hierin beschrijf ik de vier brillen die je kunt opzetten zodat de Bijbel meer voor je gaat leven.
Nadat ik het boek had ingeleverd, besefte ik dat mijn methode van Bijbellezen niet is het opzetten van vier brillen. Het is het opzetten van één bril: een 4D-bril.
Ik wil je graag helpen de Bijbel in 4D te lezen. Wat dat betekent? Dat je de Bijbel in vier dimensies leest. Dit zijn de dimensies:
- Historische Dimensie: reis terug in de tijd om de historische context van de Bijbel te begrijpen. Begrijp de mensen, culturen en gebeurtenissen die deze heilige teksten hebben vormgegeven.
- Literaire Dimensie: ontdek de literaire rijkdom van de Bijbel. Verken de genres, verhalen en stilistische technieken die zijn diepe boodschappen belichten.
- Jezus Dimensie: ontdek het leven en de leringen van Jezus op een intieme en persoonlijke manier. Ervaar Zijn goddelijke wijsheid als een actieve aanwezigheid in je dagelijkse leven.
- Levensles Dimensie: haal tastbare, toepasbare lessen uit de Schrift. Laat deze krachtige leringen je keuzes informeren, je acties leiden en je leven transformeren.
Werkt dit?
Hoewel ik nooit eerder de term 4D Bijbellezen heb gebruikt, gebruik ik de methode al langer in mijn boeken, cursussen en challenges. De feedback is erg bemoedigend.
“Ik kan de preek van de dominee nu zoveel beter volgen”, zegt Anita, een deelnemer van de Bijbel in 2 Jaar-cursus.
Peter, die meedoet aan de Lucas-challenge, vroeg per e-mail: ‘Waarom leer ik dit nu pas? Waarom wordt dit in de kerk niet zo uitgelegd?’
En Rita (die ook meedoet aan de Bijbel in 2 Jaar-cursus) stuurde me een bericht waarin ze zei dat ze zo dankbaar was voor de context en diepgang. De Bijbellezen in 4D brengt de Bijbel meer tot leven. Vandaar dat ik zo blij ben met deze positieve reacties.
Een gids door de Bijbel
De komende tijd zal ik wat meer voorbeelden laten zien van de Bijbel lezen in 4D. Het boek ‘Ik leer je de Bijbel lezen’ legt in ieder geval de basis door de essentie uit te leggen.
We hebben voor een bijzondere vorm gekozen voor dit boek. Het is geen ‘how to’-boek, hoewel het zeer praktisch is. Het is een verhaal van een jonge vrouw die moeite heeft de Bijbel een plaats in haar leven te geven. Gods Woord zegt haar zo weinig.
Dan komt ze in contact met een oudere buurman die aanbiedt om haar te gidsen door de Bijbel. Dat is het begin van een bijzondere reis door Vaders Boek, één die jij mee kan maken.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!
Geef een reactie
Dank je wel om hier een voorbeeld van 4D-lezen te geven. Ik heb er veel uit geleerd! Gods zegen.