Hoe wil de Bijbel gelezen worden?
Hoe deden de eerste christenen dit en wat zegt de Bijbel er zelf over?
Beluister deze blog in de podcast:
Als 23-jarige, pas afgestudeerde journalist kocht ik mijn eerste eigen Bijbel op de markt in Spakenburg. Het was een exemplaar van ‘Het Leven’. Geen letterlijke vertaling van Gods Woord dus, maar een vers-voor-vers navertelling. Het meest behulpzaam waren echter de de uitgebreide voetnoten die je vertelden hoe je de tekst kon toepassen in je eigen leven.
Dat hielp, want zelf kon ik eigenlijk weinig kaas maken van de soms vreemde verhalen. Twee jaar later, in 2004, kwam de NBV uit en mijn toenmalige werkgever Open Doors gaf dit aan alle personeelsleden in plaats van een traditioneel kerstpakket. Het was mijn motivatie om de Bijbel eens helemaal te lezen in een echte, maar moderne vertaling.
Ik las de Bijbel zoals je een gewoon boek leest. Hele hoofdstukken per keer. Wel met horten en stoten. Dan weer veel, dan weer weinig of zelfs een tijdje helemaal niet.
Later leerde ik ‘stille tijd’ houden. Een tekst per keer en daar dan op reflecteren. Ik vind het nog steeds wel eens lastig om een vast moment op de dag te hebben waarop ik in Gods Woord lees.
Er is afgelopen jaar veel gebeurd in mijn leven en ik zoek naar een nieuw ritme. En de vraag die steeds terugkomt is: hoe wil de Bijbel eigenlijk worden gelezen?
Hoe lazen de eerste christenen de Bijbel?
Voor een cursus die volgende week begint, moet ik het hele Evangelie van Marcus. Ik lees het snel en krijg een globale indruk van waar het boek over gaat, maar mis veel details.
Moet ik het dan langzaam lezen, hoofdstuk voor hoofdstuk? Of zelfs ‘verhaaltje voor verhaaltje’? Dan duurt het erg lang voor ik het boek uit heb en mis ik misschien de hoofdlijn.
Ik ben op zoek gegaan naar hoe de eerste christenen de Bijbel lazen. Wat deden ze in de tijd van Petrus, Johannes en Paulus? Hoe leerden deze mensen de gelovigen over de Bijbel? Hielden ze dagelijks stille tijd? Lazen ze de Bijbel in 1 jaar?
Of deden ze aan lectio divina waarbij je een tekst een aantal keer leest en kijkt welk vers er voor je uitspringt om daar vervolgens dieper over na te denken en een toepassing uit te halen?
Volgens mensen gespecialiseerd in kerkgeschiedenis was er een grote uitdaging voor de christenen in de eerste eeuw. Slechts zo’n vijftien procent kon lezen… En zelfs al kon je lezen, dan had je geen Bijbel in de kast staan die je even makkelijk kon pakken en open slaan.
In die tijd waren sowieso geen gebonden boeken. Alles wat op schrift stond, werd geschreven op boekrollen. Die werden met de hand gekopieerd, een tijdrovende klus. Tel daarbij de hoge materiaalkosten op en je zult begrijpen dat een boekrol duur was. Voor de meeste mensen misschien wel onbetaalbaar.
De Joodse synagogen hadden exemplaren van de boekrollen van de Hebreeuwse Bijbel. Tijdens de vieringen lazen de rabbi’s (en ook wel andere mannen) hier uitgebreid uit voor. Soms gaven ze er uitleg en interpretatie bij, soms niet. Luisteren naar het Woord van God. Daar ging het om.
De vroege kerk nam dit gebruik over. Ook bij hen werden de oude Joodse geschriften gelezen. Later werden daar de vier evangeliën, Handelingen, de brieven van het Nieuwe Testament en Openbaring aan toegevoegd.
Zeker in de eerste eeuw hadden de huiskerken meestal niet de beschikking over de complete Bijbel zoals wij die kennen. Het kon zijn dat je als kerk geen kopie had van iedere brief van Paulus bijvoorbeeld.
Bijbellezen als groep
Waar het om gaat, is dat de Bijbel werd gelezen in een gemeenschap van gelovigen. Met een groep dus. Hardop. Soms met uitleg, soms niet. Met zijn allen luisteren naar Gods Woord en het gewoon Zijn werk laten doen.
De apostel Paulus stuurde zijn jonge medewerker Timoteüs naar Efeze om de kerk te leiden. Zijn opdracht was om iets te doen aan de dwaalleren die de kerk binnenslopen. Later schreef Paulus een brief om hem aan te moedigen. Daarbij gaf hij zijn metgezel deze instructie:
‘In afwachting van mijn komst moet je je toeleggen op het voorlezen uit de Schrift, op de prediking en het onderricht.’ (1 Timoteüs 4:13)
Voorlezen. Preken. Onderwijzen.
De HSV heeft het over voorlezen, vermanen (oftewel: sturen in een bepaalde richting) en onderwijzen.
Tijden veranderen
Maar tijden veranderen. Moeten wij het in deze eeuw op dezelfde manier doen? Onze samenleving en cultuur is natuurlijk radicaal anders. Wij zijn veel individualistischer. Bovendien kunnen we nu lezen en kan iedereen een Bijbel kopen, of gratis op internet downloaden.
Wil je een zeer betaalbare, goed leesbare Bijbel, dan kun je al een exemplaar kopen van 4 euro op ebv24.nl en bij de Nederlandse Bijbelvereniging kun je zelfs gratis een fysiek exemplaar krijgen als je weinig budget hebt.)
Ook is het mogelijk om de Bijbel online te luisteren. Dus iedereen die kan lezen of luisteren, kan de Bijbel zelf tot zich nemen. Dat is heel mooi en zeker aan te raden.
De Bijbel wereldvreemd?
Maar er is een aantal obstakels:
- Als je veel en snel leest, mis je een hoop details die doelbewust in de tekst zijn gezet;
- Als je kijkt welk vers eruit springt, mis je het grote plaatje;
- De Bijbel is voor ons geschreven maar niet aan ons.
Met dat laatste bedoel ik dat God de Bijbel beschikbaar heeft gesteld aan ons om er van te leren. Maar de eerste lezers waren Israëlieten en de nieuwe gelovigen na Jezus’ hemelvaart. Zij spraken talen die wij niet kennen en leefden in culturen die verloren zijn gegaan. Zij vertelden verhalen op andere manieren, hun gedichten volgden andere regels dan waar wij bekend mee zijn.
Is het gek dat wij de Bijbel soms een wereldvreemd boek vinden?
Hoe de Bijbel gelezen wil worden
Het interessante is dat de Bijbel zelf aanwijzingen geeft voor hoe Gods Woord moet worden gelezen. Kijk maar eens naar Psalm 1:
Gelukkig de mens die niet meegaat met wie kwaad doen, die de weg van zondaars niet betreedt, bij spotters niet aan tafel zit, maar vreugde vindt in de wet van de HEER en zich verdiept in Zijn wet, dag en nacht. Hij zal zijn als een boom, geplant aan stromend water. (vers 1-3)
De HSV zegt: ‘Zijn wet dag en nacht overdenkt’. Het Hebreeuwse woord voor ‘verdiepen/overdenken’ dat wordt gebruikt is ‘hagah’. Dit is het geluid dat iemand maakt die luid aan het kauwen is.
De Bijbel geeft dus aan dat je moeten kauwen op de teksten die erin staan. Dagelijks, wekelijks, jaarlijks. Lezen in de Bijbel is nooit klaar. Er is altijd meer te ontdekken.
Zo is Gods Woord ontworpen om een leven lang te lezen, zodat je steeds meer vertrouwt raakt met het verhaal waar je deel van uitmaakt en zodat je Gods karakter steeds beter leert kennen. Op die manier geef je de Heilige Geest de ruimte om in je te werken en Hem jouw leven van binnenuit te laten veranderen.
Hoe doe je dit concreet?
Ik haal hier twee lessen uit:
- Individueel de Bijbel lezen is goed, samen de Bijbel lezen is nog beter. Mijn toepassing: ik volg lessen van Bijbelleraren en heb me weer aangemeld voor een bijbelstudiekring.
- Geen enkele methode is de beste. Elke methode heeft voor- en nadelen. Een combinatie van versnellen (voor het overzicht) en vertragen (om rustig te kauwen en na te denken over wat ik lees en wat het betekent) is voor mij ideaal. Mijn toepassing: ik lees de Bijbel zowel met grote brokken tegelijk als langzaam.
Bijbellezen met Jan
Dit is ook waar ik mijn lezers, luisteraars en cursisten mee wil helpen. Ik zie dat voorgangers al overbelast zijn en geen tijd hebben om mensen te leren te lezen in de Bijbel. Zijn er anderen in de kerk? Hopelijk wel, maar velen zijn druk.
En wie gaat er dagelijks de deur uit om met iemand anders in de Bijbel te lezen? Dat zijn niet veel mensen. Het leven slokt ons op.
Bovendien, op zondagochtend is niet altijd ruimte om uitgebreid uit de Bijbel te lezen.
Dit zou wel heel goed zijn! Maar we weten ook dat de meeste mensen niet echt aandachtig luisteren als iets wordt voorgelezen. We zijn dit ontwend geraakt…
Niet voor niets promoten social media tegenwoordig vooral filmpjes die vijf tot tien seconden duren. Onze spanningsboog is gebroken.
Ik heb nagedacht, gebeden en adviezen ingewonnen van andere christenen en heb uiteindelijk besloten om een platform te starten om mensen te helpen bij het lezen van de Bijbel. Dit heet ‘Bijbellezen met Jan’ en uiteraard bevind je je nu op dit platform!
Hoe Bijbellezen met Jan je kan helpen
Hier is een aantal manieren:
- Wil je eerst de grote lijn van de Bijbel leren kennen? Download dan het gratis eBook ‘De Bijbel in 1 Dag of bestel de paperback.
- Wil je liever een verhalend boek over de Bijbel, wat erin staat en op welke manier de Bijbel zijn boodschap probeert over te brengen? Lees dan ‘Ik leer je de Bijbel lezen‘.
- Zou je samen met mij de Bijbel willen lezen? Kies dan een Bijbellees-challenge uit, bijvoorbeeld de Lucas-challenge of de Bijbel in 40 Dagen-challenge.
- Wil je de hele Bijbel lezen? Doe dan mee met de reis door de Bijbel in 2 Jaar.
Ik hoop dat dit behulpzaam is. Veel zegen!
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!